Đuôi đơn
Đây là từ dùng chung cho tất cả các loại cá betta thuần dưỡng mà đuôi chỉ có một thuỳ duy nhất. Các dạng đuôi đơn quen thuộc gồm: đuôi voan (veiltail), đuôi delta (xoè dưới 160 độ), đuôi superdelta (160 <xoè<180 độ), halfmoon và dạng đuôi quạt (roundtail).
Plakat
Từ plakat dùng để gọi những con cá đuôi ngắn như thường thấy ở cá betta hoang dã. Nếu không quen thì sẽ rất khó phân biệt cá đực với cá cái, nhất là khi chúng còn nhỏ. Bởi vậy, đôi khi các tiệm cá bán cá đực thành cá mái cho người mới tập nuôi. Hầu hết các trường hợp xảy ra do thiếu kinh nghiệm và kiến thức.
Đuôi voan (veiltail)
Tức cá betta thuần dưỡng đuôi dài. Đuôi có hình dạng cân đối, xoè rộng ở phần gốc và kéo dài ở phần rìa. Khi cá đực không giương vây thì nó rũ xuống. Loại cá này thường thấy bán ở các tiệm cá cảnh.
Đuôi quạt (roundtail)
Như tên gọi, dạng đuôi này có hình tròn. Nó thường xuất hiện trong các bầy cá delta, superdelta và halfmoon.
Delta và superdelta
Delta là một dạng cá betta đuôi dài. Dạng đuôi này cân đối, hình tam giác và tia vây dài. Đuôi delta xoè ra ở gốc và nở rộng ở phần rìa. Góc xoè từ 160 đến 179 độ. Cạnh đuôi thường cong.
Halfmoon
Halfmoon có lẽ là loại đuôi dài phổ biến nhất hiện nay. Đuôi của cá halfmoon có hai đặc điểm quan trọng: (1) dài và các tia vây thẳng (2) xoè đủ 180 độ (khi xoè rộng hơn 180 độ thì gọi là over halfmoom hay oHM). Đuôi cá halfmoon chất lượng sẽ có hình bán nguyệt (giống như chữ “D”). Bí mật nằm ở những tia vây. Tia vây càng mạnh thì việc hỗ trợ để vây giương lên càng tốt. Sự hỗ trợ này đặc biệt quan trọng một khi cá già đi hay vây dài hơn. Lai tuyển chọn tạo ra cá halfmoon với những tia vây phân nhánh khác nhau (4, 6, 16 nhánh hay nhiều hơn). Điều này dẫn đến sự hình thành của những dạng đuôi mới chẳng hạn như đuôi hoa (rosetail) với những tia vây nhô ra thành búp vây.
Các bạn nên nhớ một điều rằng khi hai con halfmoon lai với nhau thì điều đó không có nghĩa là tất cả cá con đều là halfmoon. Bạn sẽ rất hạnh phúc nếu tỷ lệ đạt gần 100%. Lý do bởi vì dòng halfmoon không chỉ được tạo nên bởi sự kết hợp của một hay hai gen mà từ rất nhiều “yếu tố”. Điều này có nghĩa rằng cần phải có sự kết hợp của “nhiều gen”. Hiện tại, chúng gồm:
- Gen làm tia vây thẳng.
- Gen kiểm soát sự phân nhánh của tia vây (thành 4, 8, 16 hay nhiều hơn).
- Gen làm đuôi xoè đủ 180 độ (hay hơn)
- Gen làm cho các vây to (hiện tại đó là gen đuôi kép)
- Và những gen khác…
Nếu một hay hai trong số những gen quan trọng trên không hiện diện trong bầy con, chúng có khả năng không đạt chuẩn halfmoon mà được xếp vào loại delta hay superdelta.
Đuôi tưa (crowntail)
Đây là loại cá có các tia vây kéo dài nhô ra khỏi viền đuôi trông giống như vương miện. Tia vây kéo dài nhiều hay ít tuỳ thuộc vào gen của cá. Gen đuôi tưa có thể được phát hiện ở mọi dạng đuôi. Hiện tại, chúng xuất hiện ở đuôi voan, delta, superdelta, halfmoon (HM đuôi tưa còn gọi là halfsun) và đuôi kép. Gen đuôi tưa là gen đồng trội. Điều đó có nghĩa rằng cá mang gen đuôi tưa hầu như ít nhiều có các tia vây kéo dài và nhô ra khỏi viền vây.
Gen đuôi tưa
Cá đuôi đơn thuần ký hiệu là CTCT
Cá đuôi tưa thuần ký hiệu là ctct
Cá đuôi đơn mang gen đuôi tưa ký hiệu là CTct
Đuôi tưa x đuôi đơn = 100% mang gen đuôi tưa (CTct)
Mang gen đuôi tưa x mang gen đuôi tưa = 25% đuôi tưa (ctct), 50% mang gen đuôi tưa (CTct) và 25% đuôi đơn (CTCT)
Mang gen đuôi tưa x đuôi tưa = 50% đuôi tưa (ctct), 50% mang gen đuôi tưa (CTct)
- Tia đôi: mỗi tia phân ra làm hai tia nhô ra từ viền đuôi.
- Tia tam: mỗi tia phân ra làm ba tia nhô ra từ viền đuôi.
- Tia hai đôi: mỗi tia phân ra làm hai, sau đó lại tiếp tục phân làm hai lần nữa. Kết quả có bốn tia nhô ra từ viền đuôi. Số lượng các tia chỉ tính ở đuôi. Vây lưng và vây hậu môn thường chỉ có tia đơn nhô ra từ viền đuôi.
Đuôi kép (doubletail)
Loại đuôi này có một số đặc điểm: (1) đuôi bao gồm hai thuỳ đuôi, (2) vây lưng rất lớn so với cá đuôi đơn thông thường và (3) thân hơi ngắn. Cá đuôi kép lý tưởng phải cân đối, có hai thuỳ đuôi tương đương và tách biệt cho đến gốc đuôi. Gen đuôi kép có thể được phát hiện ở mọi dạng đuôi. Hiện tại, chúng xuất hiện ở đuôi voan, delta, superdelta, halfmoon (HM đuôi kép còn gọi là fullmoon) và đuôi tưa. Gen đuôi kép là gen đồng trội. Điều đó có nghĩa rằng cá đuôi đơn mang gen đuôi kép hầu như có vây lưng lớn (với nhiều tia vây) hơn bình thường.
Cá đuôi kép thuần được ký hiệu là dtdt
Cá đuôi đơn mang gen đuôi kép được ký hiệu là DTdt
Đuôi kép x đuôi đơn = 100% mang gen đuôi kép (DTdt)
Mang gen đuôi kép x mang gen đuôi kép = 25% đuôi kép (dtdt), 50% mang gen đuôi kép (DTdt) và 25% đuôi đơn (DTDT)
Mang gen đuôi kép x đuôi kép = 50% đuôi kép (dtdt), 50% mang gen đuôi kép (DTdt)
Có những loại đuôi rất hiếm và có lẽ cũng là đột biến của gen đuôi kép:
- Đuôi ba thuỳ (tripletail): như tên gọi, loại đuôi này có ba thuỳ đuôi.
- Đuôi tim (hearttail): là dạng đuôi kép mà hai thuỳ đuôi chỉ phân tách một phần làm cho đuôi có hình trái tim. Có người cố phát triển dòng cá này nhưng thường thu được loại cá đuôi kép có đuôi phân tách hoàn toàn.
- Đuôi dính (fusetail): giống như đuôi tim, đây cũng là loại đuôi kép bị lỗi với hai thuỳ đuôi dính liền với nhau. Dòng cá này rất khó duy trì.
- Vây dính (fusefin): khi vây lưng, vây đuôi và vây hậu môn dính liền với nhau. Loại vây này cực hiếm.
Bài viết cùng thể loại:
Đây là từ dùng chung cho tất cả các loại cá betta thuần dưỡng mà đuôi chỉ có một thuỳ duy nhất. Các dạng đuôi đơn quen thuộc gồm: đuôi voan (veiltail), đuôi delta (xoè dưới 160 độ), đuôi superdelta (160 <xoè<180 độ), halfmoon và dạng đuôi quạt (roundtail).
 |
| Plakat đực, cá đuôi voan và cá bướm đỏ đuôi quạt. |
Từ plakat dùng để gọi những con cá đuôi ngắn như thường thấy ở cá betta hoang dã. Nếu không quen thì sẽ rất khó phân biệt cá đực với cá cái, nhất là khi chúng còn nhỏ. Bởi vậy, đôi khi các tiệm cá bán cá đực thành cá mái cho người mới tập nuôi. Hầu hết các trường hợp xảy ra do thiếu kinh nghiệm và kiến thức.
Đuôi voan (veiltail)
Tức cá betta thuần dưỡng đuôi dài. Đuôi có hình dạng cân đối, xoè rộng ở phần gốc và kéo dài ở phần rìa. Khi cá đực không giương vây thì nó rũ xuống. Loại cá này thường thấy bán ở các tiệm cá cảnh.
Đuôi quạt (roundtail)
Như tên gọi, dạng đuôi này có hình tròn. Nó thường xuất hiện trong các bầy cá delta, superdelta và halfmoon.
Delta và superdelta
Delta là một dạng cá betta đuôi dài. Dạng đuôi này cân đối, hình tam giác và tia vây dài. Đuôi delta xoè ra ở gốc và nở rộng ở phần rìa. Góc xoè từ 160 đến 179 độ. Cạnh đuôi thường cong.
 |
| Cá delta đực đỏ/xanh. |
Halfmoon có lẽ là loại đuôi dài phổ biến nhất hiện nay. Đuôi của cá halfmoon có hai đặc điểm quan trọng: (1) dài và các tia vây thẳng (2) xoè đủ 180 độ (khi xoè rộng hơn 180 độ thì gọi là over halfmoom hay oHM). Đuôi cá halfmoon chất lượng sẽ có hình bán nguyệt (giống như chữ “D”). Bí mật nằm ở những tia vây. Tia vây càng mạnh thì việc hỗ trợ để vây giương lên càng tốt. Sự hỗ trợ này đặc biệt quan trọng một khi cá già đi hay vây dài hơn. Lai tuyển chọn tạo ra cá halfmoon với những tia vây phân nhánh khác nhau (4, 6, 16 nhánh hay nhiều hơn). Điều này dẫn đến sự hình thành của những dạng đuôi mới chẳng hạn như đuôi hoa (rosetail) với những tia vây nhô ra thành búp vây.
 |
| Cá halfmoon màu vàng, cá halfmoon đỏ và oHM xanh ngọc. |
- Gen làm tia vây thẳng.
- Gen kiểm soát sự phân nhánh của tia vây (thành 4, 8, 16 hay nhiều hơn).
- Gen làm đuôi xoè đủ 180 độ (hay hơn)
- Gen làm cho các vây to (hiện tại đó là gen đuôi kép)
- Và những gen khác…
Nếu một hay hai trong số những gen quan trọng trên không hiện diện trong bầy con, chúng có khả năng không đạt chuẩn halfmoon mà được xếp vào loại delta hay superdelta.
Đuôi tưa (crowntail)
Đây là loại cá có các tia vây kéo dài nhô ra khỏi viền đuôi trông giống như vương miện. Tia vây kéo dài nhiều hay ít tuỳ thuộc vào gen của cá. Gen đuôi tưa có thể được phát hiện ở mọi dạng đuôi. Hiện tại, chúng xuất hiện ở đuôi voan, delta, superdelta, halfmoon (HM đuôi tưa còn gọi là halfsun) và đuôi kép. Gen đuôi tưa là gen đồng trội. Điều đó có nghĩa rằng cá mang gen đuôi tưa hầu như ít nhiều có các tia vây kéo dài và nhô ra khỏi viền vây.
 |
| Cá đuôi tưa màu đồng đen, cá đuôi tưa xanh dương mask và cá đuôi tưa (halfsun) cambodian. |
Cá đuôi đơn thuần ký hiệu là CTCT
Cá đuôi tưa thuần ký hiệu là ctct
Cá đuôi đơn mang gen đuôi tưa ký hiệu là CTct
Đuôi tưa x đuôi đơn = 100% mang gen đuôi tưa (CTct)
Mang gen đuôi tưa x mang gen đuôi tưa = 25% đuôi tưa (ctct), 50% mang gen đuôi tưa (CTct) và 25% đuôi đơn (CTCT)
Đuôi tưa x đuôi tưa = 100% đuôi tưa (ctct)
Có bốn loại tia vây ở cá đuôi tưa:
- Tia đơn: chỉ một tia nhô ra từ viền đuôi.- Tia đôi: mỗi tia phân ra làm hai tia nhô ra từ viền đuôi.
- Tia tam: mỗi tia phân ra làm ba tia nhô ra từ viền đuôi.
- Tia hai đôi: mỗi tia phân ra làm hai, sau đó lại tiếp tục phân làm hai lần nữa. Kết quả có bốn tia nhô ra từ viền đuôi. Số lượng các tia chỉ tính ở đuôi. Vây lưng và vây hậu môn thường chỉ có tia đơn nhô ra từ viền đuôi.
Đuôi kép (doubletail)
Loại đuôi này có một số đặc điểm: (1) đuôi bao gồm hai thuỳ đuôi, (2) vây lưng rất lớn so với cá đuôi đơn thông thường và (3) thân hơi ngắn. Cá đuôi kép lý tưởng phải cân đối, có hai thuỳ đuôi tương đương và tách biệt cho đến gốc đuôi. Gen đuôi kép có thể được phát hiện ở mọi dạng đuôi. Hiện tại, chúng xuất hiện ở đuôi voan, delta, superdelta, halfmoon (HM đuôi kép còn gọi là fullmoon) và đuôi tưa. Gen đuôi kép là gen đồng trội. Điều đó có nghĩa rằng cá đuôi đơn mang gen đuôi kép hầu như có vây lưng lớn (với nhiều tia vây) hơn bình thường.
 |
| Cá đuôi kép bạch kim. |
Gen đuôi kép
Cá đuôi đơn thuần được ký hiệu là DTDTCá đuôi kép thuần được ký hiệu là dtdt
Cá đuôi đơn mang gen đuôi kép được ký hiệu là DTdt
Đuôi kép x đuôi đơn = 100% mang gen đuôi kép (DTdt)
Mang gen đuôi kép x mang gen đuôi kép = 25% đuôi kép (dtdt), 50% mang gen đuôi kép (DTdt) và 25% đuôi đơn (DTDT)
Đuôi kép x đuôi kép = 100% đuôi kép (dtdt)
Có những loại đuôi rất hiếm và có lẽ cũng là đột biến của gen đuôi kép:
- Đuôi ba thuỳ (tripletail): như tên gọi, loại đuôi này có ba thuỳ đuôi.
- Đuôi tim (hearttail): là dạng đuôi kép mà hai thuỳ đuôi chỉ phân tách một phần làm cho đuôi có hình trái tim. Có người cố phát triển dòng cá này nhưng thường thu được loại cá đuôi kép có đuôi phân tách hoàn toàn.
- Đuôi dính (fusetail): giống như đuôi tim, đây cũng là loại đuôi kép bị lỗi với hai thuỳ đuôi dính liền với nhau. Dòng cá này rất khó duy trì.
- Vây dính (fusefin): khi vây lưng, vây đuôi và vây hậu môn dính liền với nhau. Loại vây này cực hiếm.
 |
| Một con cá betta đuôi ba thuỳ hiếm. |
Bài viết cùng thể loại:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét