Một trong những vấn đề dễ gây nhầm lẫn nhất đối với người mới bắt đầu nuôi cá betta đó là các loại cá betta đen và di truyền của chúng. Tệ hơn nữa, khi họ đem vấn đề đi hỏi các nhà lai tạo không chuyên thì câu trả lời nhận được thường sai lệch và thiếu chính xác. Vốn không phải là người hiểu biết về vấn đề này, các nhà lai tạo không chuyên thường không hiểu rõ cá betta đen là gì hay nó được di truyền ra sao, và vì vậy vấn đề sẽ không được giải đáp một cách thoả đáng.
Để giúp giải toả mọi nhầm lẫn, tôi đã thảo luận với hàng loạt nhà lai tạo ở khắp nơi trên thế giới, những người chuyên lai tạo cá betta đen. Hơn nữa, cá nhân tôi cũng từng làm việc với hầu hết các loại cá này và có thể khái quát chúng là gì và những gì mà người ta có thể mong đợi ở chúng.
Ở cá betta hoang dã, màu đen thường bị che phủ bởi những màu khác. Màu đen bao phủ hầu hết cơ thể cá ngoại trừ ở đuôi và vùng bụng. Sự phân tán này ở mức độ trung bình và không thể hiện ra ngoài vì bị các lớp màu bên trên che phủ.
Ngày nay, có nhiều loại betta đen khác nhau nhưng chúng ta sẽ không để ý đến vô số tên gọi được các nhà lai tạo đặt cho dòng cá của mình mà chỉ quan tâm đến những tên phổ biến nhất:
- Đen melano
- Đen viền (black lace)
- Hắc lan (black orchid), Hắc quỷ (black devil), Hắc băng (black ice)
- Màu đồng nền đen (dòng mới nhất)
Đen melano
Đây là màu đen phổ biến nhất ở cá betta. Ở đen melano, gen đột biến làm hắc sắc tố gia tăng mạnh về mật độ và phân bố. Gen này có tính lặn so với gen màu đen bình thường. Điều này có nghĩa là nếu lai đen melano với cá bình thường không mang gen melano thì tất cả cá con đều là cá đa sắc. Những con cá con này có mang gen melano nhưng không thể hiện ra bên ngoài. Chúng được gọi là “cá mang gen melano” và không thể phân biệt với cá đa sắc thông thường. Đặc tính lặn chỉ thể hiện ra bên ngoài khi cả cá bố lẫn cá mẹ đều chuyển giao gen đột biến cho cá con. Cá đen melano cái không có khả năng sinh sản, do đó cá cái màu khác được sử dụng để chuyển giao gien melano (thường là xanh dương, xanh thép và xanh lục). Thật không may, cách lai xa này làm màu thân và vây của đen melano bị dính xanh, đặc điểm bị coi là lỗi dựa trên tiêu chuẩn của IBC.
Màu đen ở melano phát triển rất khác so với màu đen ở các dòng khác như đen viền và cá hoang dã. Nó rất đậm và dày bởi vì hắc sắc tố tập trung với mật độ cao. Nếu bạn quan sát đen melano thật kỹ lưỡng, bạn sẽ thấy chúng có vô số các đốm đen trên vây, vì vậy mà chúng trông thật đen. Đấy là những “cụm” tế bào hắc sắc tố. Nghiên cứu sơ bộ phát hiện thấy tế bào hắc sắc tố có chứa những protein đặc biệt. Một giả thuyết cho rằng những protein này chịu trách nhiệm cho sự vô sinh ở cá melano cái. Melano cái cũng đẻ trứng khi sinh sản giống hệt như những con cá cái bình thường khác, nhưng có điều gì đó xảy ra trong quá trình trứng nở làm cho trứng đã thụ tinh bị hư hết.
Màu của đen melano rất đậm và dày (có khuynh hướng “đen-xanh” như lông quạ). Lai cá melano đen đực với cá xanh cái mang gen melano (xanh dương, xanh thép và xanh lục) sẽ tạo ra 50% đen melano và 50% xanh mang gen melano. Trong số đó, chỉ có 25% đen melano có thể được sử dụng để lai tạo tiếp bởi vì như đã nói ở trên, cá đen melano cái không có khả năng sinh sản.
Đen viền (black lace)
Cá betta đen viền hiếm khi nào có thể đen và đậm như đen melano. Hầu hết cá đen viền có quá nhiều màu ánh kim trên thân và vây so với dòng cá đen nên được xếp vào loại cá nhị sắc nền sậm. Như tên của chúng, phần rìa vây cá đen viền thường trong suốt hay có màu bóng trông giống như viền ren.
Được biết, cá đen viền có xuất xứ từ dòng non-red ở Đông Nam Á và có lẽ chúng từng là dòng thuần. Những con mà chúng ta thấy ngày nay thường có xuất xứ từ dòng cá cẩm thạch và tương tự như những con cẩm thạch nền đen, chúng ta rất khó đoán được nguồn gốc của chúng.
Giống như đen melano, gen đen viền có tính lặn so với gen màu đen thông thường, nhưng cá mái đen viền lại có khả năng sinh sản. Lai tạo đen viền với đen melano không tạo ra 100% cá đen ở thế hệ đầu tiên bởi vì gen điều khiển màu đen ở những dòng này vốn khác nhau. Gần đây, nhà lai tạo và trưng bày hàng đầu Connie Emery đã lai tạo đen viền với đen melano để tạo ra dòng cá mà cô gọi là “double black tức đen gấp đôi” – với màu đen đậm hơn và cá cái có khả năng sinh sản.
Hắc lan (black orchid), Hắc quỷ (black devil), Hắc băng (black ice)
Henry Yin là người đầu tiên sử dụng từ Hắc lan để đặt tên cho dòng cá đuôi tưa đen nhị sắc của anh, mà chúng (như tôi được biết) KHÔNG phải là cá cẩm thạch nền đen mà là cá melano pha với rất nhiều màu ánh kim, đặc biệt là ở trên vây. Tên này sau đó được đem gán cho bất kỳ con cá nào có màu tương tự ở mọi dạng đuôi từ HM đến plakat, những con mà hầu như xuất phát từ dòng cẩm thạch. Về bản chất, cá Hắc lan có màu đen sậm với những vệt xanh thép trên các vây, làm cho chúng trông gần giống với cá betta bướm. Màu ánh kim không chỉ giới hạn ở vây, nhiều con còn có màu ửng đỏ (bằng chứng nữa cho thấy dòng này có lẫn gen cẩm thạch). Màu đỏ phát triển mạnh sẽ tạo ra dòng cá đen mới gọi là Hắc quỷ, một loại cá cẩm thạch với màu đỏ trên vây thay vì màu ánh kim. Chúng không phải là cá thuần và việc tạo ra cá Hắc quỷ hầu như là điều may rủi. Cá Hắc băng cũng xuất phát từ dòng cẩm thạch và đôi khi xuất hiện trong bầy cẩm thạch. Màu đen ở cá này không đều và có rất nhiều màu ánh kim trên thân và vây. Màu ánh kim ở Hắc băng có thể là xanh thép, xanh dương hay xanh lục. Lai tuyển chọn cá Hắc băng với nhau sẽ làm tăng tỷ lệ cá Hắc băng trong bầy cá con nhưng chúng vẫn không phải là cá thuần.
Cá màu đồng nền đen
Cùng với sự xuất hiện của màu đồng, người ta có thể lai chúng với bất kỳ dòng cá có sẵn nào mà người ta có thể nghĩ ra được, bao gồm cả đen melano. Trước tiên, con cá mái màu đồng/vàng kim đầu tiên của tôi (mua vào năm 2003) được đem lai với con HM melano đực từ dòng cá của Bonnie McKinley tạo ra 100% cá xanh lục metallic. Màu melano sẽ xuất hiện ở thế hệ lai kế tiếp với một số cải thiện: trong khi hầu hết cá đen ở bầy này bị pha màu đồng rất nhiều thì chúng lại không dính chút màu xanh dương hay xanh thép nào (tức bị lỗi) như thường thấy ở cá đen melano. Lai tuyển chọn sẽ làm màu đen ngày càng đậm lên trong khi vẫn giữ không để cá dính chút xanh dương hay xanh thép nào và ngay cả tạo ra cá mái đen dính chút đỉnh màu đồng có khả năng sinh sản. Mặc dù đa số cá từ dòng này pha quá nhiều màu đồng nên không đạt tiêu chuẩn của IBC, nhưng cũng có những con có màu đen đậm hoàn hảo mà không dính chút màu xanh hay metallic nào. Vấn đề còn lại đó là có bao nhiêu nhà lai tạo chuyên nghiệp có thể phân lập những cá thể lý tưởng này và nhân dòng cá đen đơn sắc từ dòng metallic mà chúng chắc chắn được coi là dòng cá hàng đầu.
Hỡi các bạn, những người hâm mộ cá betta đen! Hãy chọn ra loại cá đen mà bạn yêu thích, xắn tay áo lên và bắt đầu làm việc với chúng. Việc tạo ra con cá betta đen tuyền thực sự hãy còn là điều vô cùng hấp dẫn và một dòng cá mới là thách thức đủ để làm cho bạn bận rộn trong nhiều năm trời. Hãy xem ai có thể tạo ra con cá màu đen tốt nhất!
Bài viết cùng thể loại:
Lai tạo cá betta đỏ vang
Để giúp giải toả mọi nhầm lẫn, tôi đã thảo luận với hàng loạt nhà lai tạo ở khắp nơi trên thế giới, những người chuyên lai tạo cá betta đen. Hơn nữa, cá nhân tôi cũng từng làm việc với hầu hết các loại cá này và có thể khái quát chúng là gì và những gì mà người ta có thể mong đợi ở chúng.
Ở cá betta hoang dã, màu đen thường bị che phủ bởi những màu khác. Màu đen bao phủ hầu hết cơ thể cá ngoại trừ ở đuôi và vùng bụng. Sự phân tán này ở mức độ trung bình và không thể hiện ra ngoài vì bị các lớp màu bên trên che phủ.
Ngày nay, có nhiều loại betta đen khác nhau nhưng chúng ta sẽ không để ý đến vô số tên gọi được các nhà lai tạo đặt cho dòng cá của mình mà chỉ quan tâm đến những tên phổ biến nhất:
- Đen melano
- Đen viền (black lace)
- Hắc lan (black orchid), Hắc quỷ (black devil), Hắc băng (black ice)
- Màu đồng nền đen (dòng mới nhất)
Đen melano
 |
| Một con melano cực đen của Mark Ibara. |
Màu đen ở melano phát triển rất khác so với màu đen ở các dòng khác như đen viền và cá hoang dã. Nó rất đậm và dày bởi vì hắc sắc tố tập trung với mật độ cao. Nếu bạn quan sát đen melano thật kỹ lưỡng, bạn sẽ thấy chúng có vô số các đốm đen trên vây, vì vậy mà chúng trông thật đen. Đấy là những “cụm” tế bào hắc sắc tố. Nghiên cứu sơ bộ phát hiện thấy tế bào hắc sắc tố có chứa những protein đặc biệt. Một giả thuyết cho rằng những protein này chịu trách nhiệm cho sự vô sinh ở cá melano cái. Melano cái cũng đẻ trứng khi sinh sản giống hệt như những con cá cái bình thường khác, nhưng có điều gì đó xảy ra trong quá trình trứng nở làm cho trứng đã thụ tinh bị hư hết.
Màu của đen melano rất đậm và dày (có khuynh hướng “đen-xanh” như lông quạ). Lai cá melano đen đực với cá xanh cái mang gen melano (xanh dương, xanh thép và xanh lục) sẽ tạo ra 50% đen melano và 50% xanh mang gen melano. Trong số đó, chỉ có 25% đen melano có thể được sử dụng để lai tạo tiếp bởi vì như đã nói ở trên, cá đen melano cái không có khả năng sinh sản.
Đen viền (black lace)
Cá betta đen viền hiếm khi nào có thể đen và đậm như đen melano. Hầu hết cá đen viền có quá nhiều màu ánh kim trên thân và vây so với dòng cá đen nên được xếp vào loại cá nhị sắc nền sậm. Như tên của chúng, phần rìa vây cá đen viền thường trong suốt hay có màu bóng trông giống như viền ren.
Được biết, cá đen viền có xuất xứ từ dòng non-red ở Đông Nam Á và có lẽ chúng từng là dòng thuần. Những con mà chúng ta thấy ngày nay thường có xuất xứ từ dòng cá cẩm thạch và tương tự như những con cẩm thạch nền đen, chúng ta rất khó đoán được nguồn gốc của chúng.
Giống như đen melano, gen đen viền có tính lặn so với gen màu đen thông thường, nhưng cá mái đen viền lại có khả năng sinh sản. Lai tạo đen viền với đen melano không tạo ra 100% cá đen ở thế hệ đầu tiên bởi vì gen điều khiển màu đen ở những dòng này vốn khác nhau. Gần đây, nhà lai tạo và trưng bày hàng đầu Connie Emery đã lai tạo đen viền với đen melano để tạo ra dòng cá mà cô gọi là “double black tức đen gấp đôi” – với màu đen đậm hơn và cá cái có khả năng sinh sản.
Hắc lan (black orchid), Hắc quỷ (black devil), Hắc băng (black ice)
 |
| Cá Hắc lan nguyên thuỷ xuất xứ từ Indo Betta Splendens Club. |
Cá màu đồng nền đen
 |
| Cá màu đồng nền đen của Wasan Sattayupun. |
Hỡi các bạn, những người hâm mộ cá betta đen! Hãy chọn ra loại cá đen mà bạn yêu thích, xắn tay áo lên và bắt đầu làm việc với chúng. Việc tạo ra con cá betta đen tuyền thực sự hãy còn là điều vô cùng hấp dẫn và một dòng cá mới là thách thức đủ để làm cho bạn bận rộn trong nhiều năm trời. Hãy xem ai có thể tạo ra con cá màu đen tốt nhất!
Bài viết cùng thể loại:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét